ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ;
Υποδομή συνιστά ό,τι αποτελεί τη βάση για την εκτέλεση μιας εργασίας, για τη δημιουργία ενός έργου. Στην περίπτωση της ερευνητικής υποδομής η εργασία που εκτελείται και το έργο που παράγεται είναι η έρευνα. Έτσι, ερευνητικές υποδομές συνιστούν οι εγκαταστάσεις, οι πόροι και οι υπηρεσίες που χρησιμοποιεί η επιστημονική κοινότητα προκειμένου να πραγματοποιήσει μια έρευνα και να προωθήσει την καινοτομία. Η ΑΠΟΛΛΩΝΙΣ είναι μια ψηφιακή ερευνητική υποδομή. Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι εγκαταστάσεις, ο χώρος εργασίας δηλαδή και ο εξοπλισμός, αλλά και οι πόροι και οι υπηρεσίες που παρέχονται, είναι ψηφιακοί και διατίθενται ηλεκτρονικά. Ο τρόπος που πραγματοποιείται η έρευνα σήμερα, στην εποχή της πληροφορίας, αλλάζει, και οι αλλαγές αυτές δημιουργούν νέες ευκαιρίες αλλά και νέες απαιτήσεις σε εργαλεία και υπηρεσίες. Οι ψηφιακές ερευνητικές υποδομές καλούνται να υποστηρίξουν και να προωθήσουν την έρευνα σε αυτό το μεταβαλλόμενο τοπίο. Η ΑΠΟΛΛΩΝΙΣ αναλαμβάνει να το πράξει αυτό ειδικότερα για το πεδίο των ανθρωπιστικών επιστημών, των τεχνών και της γλωσσικής τεχνολογίας, αποτελώντας μέρος του Εθνικού Οδικού Χάρτη Ερευνητικών Υποδομών και της Εθνικής Στρατηγικής για τις Ερευνητικές Υποδομές της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ).
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ;
Οι Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες (Digital Humanities) αφορούν την έρευνα και διδασκαλία των ανθρωπιστικών επιστημών που διεξάγεται με τη χρήση ψηφιακών μεθόδων και εργαλείων. Είναι ένας τομέας επιστημονικής δραστηριότητας, όπου οι επιστήμες της πληροφορικής και των ανθρωπιστικών επιστημών συνδυάζουν την ειδίκευσή τους για την παραγωγή και διανομή της γνώσης. Κάνοντας χρήση των τεχνολογιών ιστού, προάγουν επίσης τη συνεργατική προσέγγιση και τη διεπιστημονικότητα στην έρευνα και τη διδασκαλία.
Συνδυάζουν τις πρακτικές, τη μορφή και τα συστήματα των «παραδοσιακών» ανθρωπιστικών επιστημών (π.χ. ιστορίας, φιλοσοφίας, φιλολογίας, κλπ.) με τις εφαρμογές και τα εργαλεία των ηλεκτρονικών υπολογιστών (όπως η εξόρυξη δεδομένων και κειμένου, η οπτικοποίηση δεδομένων κ.λπ.), προκειμένου να δοθεί μια νέα προσέγγιση στην έρευνα και συγκεκριμένα: (α) να απαντηθούν ερευνητικά ερωτήματα, (β) να αμφισβητηθούν υπάρχουσες θεωρίες και (γ) να διατυπωθούν νέα ερωτήματα.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ;
Η Υπολογιστική Γλωσσολογία είναι το διεπιστημονικό πεδίο όπου η γλωσσολογία συναντά την υπολογιστική επιστήμη. Η Γλωσσική Τεχνολογία αποτελεί τον εφαρμοσμένο κλάδο της υπολογιστικής γλωσσολογίας, αναπτύσσοντας υπολογιστικές μεθόδους, εφαρμογές και συστήματα για την ανάλυση και παραγωγή γραπτού ή προφορικού λόγου. Δεδομένου ότι η φυσική γλώσσα είναι το βασικό μέσο επικοινωνίας, η δημιουργία υπολογιστών ικανών να επεξεργαστούν τη γλώσσα βελτιώνει τη δυνατότητα επικοινωνίας ανθρώπου-μηχανής, αλλά και ανθρώπου με άνθρωπο μέσω του υπολογιστή. Τέλος, διευκολύνει εξαιρετικά την επεξεργασία του τεράστιου όγκου γλωσσικών δεδομένων του διαδικτύου.
Με τον όρο γλωσσικοί πόροι αναφερόμαστε σε σύνολα ψηφιακών γλωσσικών δεδομένων, δηλαδή ψηφιακό γλωσσικό περιεχόμενο, κάθε μορφής και μέσου, δομημένο ή αδόμητο, ενώ ως γλωσσικές τεχνολογίες νοούνται τα υπολογιστικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση, επεξεργασία, επισημείωση και μετασχηματισμό των γλωσσικών δεδομένων.
Ειδικότερα, διακρίνουμε τις εξής κατηγορίες:
- πόροι πρωτογενούς περιεχομένου
- πόροι εγγενώς ψηφιακού ή ψηφιοποιημένου λόγου, όπως γραπτά κείμενα (π.χ., ψηφιοποιημένα βιβλία, κείμενα από διαδικτυακούς κόμβους, εφημερίδες, σώματα κειμένων κ.λπ.) και ηχογραφήσεις προφορικού λόγου (π.χ. συνεντεύξεις, ραδιοφωνικές εκπομπές κ.λπ.)
- βιντεοσκοπήσεις (π.χ., τηλεοπτικές εκπομπές, ειδικές συλλογές με εκφράσεις προσώπου, χειρονομίες κ.λπ.)
- εικόνες (π.χ., ψηφιακές ή ψηφιοποιημένες φωτογραφίες με τις λεζάντες τους κ.λπ.)
- πόροι επεξεργασμένου υλικού
- διαφόρων ειδών επισημειώσεις σε κείμενα, ήχο και πολυμεσικά δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί αυτόματα ή με το χέρι (π.χ., μορφοσυντακτικά επισημειωμένα κείμενα, μεταγραφές ηχητικών αρχείων, επισημειωμένα αρχεία βίντεο κ.λπ.)
- διάφοροι τύποι οργάνωσης της γνώσης για τη γλώσσα (π.χ., λίστες λέξεων, λεξικά, θησαυροί κ.λπ.), οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καλύτερη οργάνωση, επεξεργασία και μελέτη των πόρων πρωτογενούς περιεχομένου
- εργαλεία και ολοκληρωμένες εφαρμογές που επιτελούν διάφορους τύπους γλωσσικής επεξεργασίας (π.χ., στοίχιση πολύγλωσσων κειμένων, μορφολογική επισημείωση, λημματοποίηση, συντακτική ανάλυση, εξόρυξη γνώσης κ.λπ.)
- εργαλεία παρουσίασης/προβολής των δεδομένων (π.χ., ολοκληρωμένα περιβάλλοντα προβολής κειμένων, συλλογών πολυμεσικών δεδομένων, αποτελεσμάτων επεξεργασίας κ.λπ.).
